Een mooie zaterdagmiddag in het voorjaar. Mijn zoon krijgt een vriendje te spelen. Een druk mannetje, wordt er over hem gezegd. Vrolijk ventje, maar ook een onstuimige stuiterbal. Een boefje, een druktemaker. Vol energie komt hij binnen gestoven. Het knulletje mag dan druk genoemd worden, zijn moeder heeft het ook druk. Of hij de hele middag kan blijven, vraagt ze ietwat verontschuldigend. Ik maak mijn borst alvast nat voor de storm die door mijn huis dreigt te trekken.
De jongens gaan naar boven en een poosje wordt er met veel kabaal gespeeld. Als het klinkt alsof de tent wordt afgebroken, besluit ik in te grijpen.
‘We gaan naar buiten,’ deel ik mee.
Het eerste stuk over het lange rechte fietspad rennen de jongens uitgelaten de wereld tegemoet. Ik laat ze even joelen en draven. Vanzelf worden ze rustiger en komen in mijn buurt lopen. Ik wijs van alles aan: een paddenstoel, een galappeltje, de roffel van een specht, de geur van dennennaalden, een muizenholletje.
De transformatie is opvallend. De interesse voor hun omgeving groeit, de focus gaat naar de zintuigen, ze verwonderen zich en van de onstuimige drukte is geen spoor meer te bekennen. We zijn inmiddels bij het bos aanbeland en ik vraag hoe ver ze nog willen lopen.
‘Verder,’ zegt het vriendje, met rozige wangen en glanzende ogen, ‘het bos in.’
We lopen door en kiezen spannende paadjes, waar de varens hoog zijn en we achter elkaar in ganzenpas moeten lopen. We verzamelen van alles: takken, dennenappeltjes, veren, stenen. Er wordt vrolijk gebabbeld en de handjes worden steeds zwarter naarmate ze meer en meer natuurschatten vinden. We komen bij een watertje, waar we steentjes in gooien en kijken hoe het water rimpelt en de kringen steeds groter worden.
Als ze moe beginnen te worden, voel ik aan weerszijden een zwart modderig handje in de mijne glijden. In gemoedelijke stilte lopen we het laatste stukje naar huis. Na een groot glas drinken en wat lekkers, ontvouwt zich een levendig fantasiespel en de rest van de middag heb ik geen omkijken meer naar deze ‘boefjes’.
Met een warm gevoel denk ik terug aan deze middag, inmiddels alweer jaren geleden. Het was zo’n cadeautje om dat kereltje te zien ontspannen, te zien focussen en zijn oprechte enthousiasme te voelen. Daar kreeg ik zelf ook weer energie van.
Dat de natuur dit effect kan hebben op kinderen, is natuurlijk geen nieuws, en deze herinnering van mij is zeker niet uniek. Veel ouders, leerkrachten en andere opvoeders zullen vergelijkbare ervaringen en herinneringen hebben. In de natuur zijn werkt aardend en je gaat vaak als vanzelf focussen op je zintuigen, wat je in het hier en nu brengt en de aandacht uit je hoofd haalt.
Maar wat nu als die optie er niet is? Een uitgebreide wandeling werkt geweldig als je er de tijd voor hebt – in het weekend, of op een vrije middag. Als het echter bijna bedtijd is en je met een overprikkeld kind zit, dan gaat dat niet op. Of als je kind niet kan slapen door de spanning voor een spreekbeurt of een toets. Je hebt ook niks aan een rustgevende boswandeling als je mee bent op een schoolreisje en een groepje kinderen onder je hoede hebt dat het pretpark door stuitert.
Voor die momenten is Stuiter Stil geschreven. Je vindt er dezelfde technieken – zoals het focussen op de zintuigen – maar dan in een vorm gegoten die eenvoudig is en weinig tijd kost. De oefeningen kunnen bovendien door kinderen makkelijk eigen worden gemaakt, zodat ze deze kunnen toepassen wanneer dat nodig is – ook als jij niet in de buurt bent om te helpen. Bijvoorbeeld in de klas: er staan verschillende oefeningen in die gewoon op de stoel gedaan kunnen worden.
Ik schreef Stuiter Stil omdat ik een noodzaak voelde. Ga maar eens bij jezelf na: hoeveel zelfregulerings-mechanismen heb jij geleerd in je jeugd? Verder dan ‘tel maar tot tien’ kwam het vaak niet. Maar als ik aan mijn eigen kindertijd denk, zie ik wel een kind dat eindeloos buiten speelde: instant ontspanning. Tegenwoordig hebben we van alles ‘instant’, maar ontspanning hoort daar vaak niet meer bij.
We leven in een wereld die bomvol prikkels zit. Volgens een onderzoek van de Universiteit van Californië verwerken we in onze westerse hoek van de wereld dagelijks zo’n 34 gigabyte aan informatie. Dat staat gelijk aan ongeveer 100.000 woorden per dag. Dit onderzoek stamt uit 2011 en we mogen ervanuit gaan dat de informatiestroom sindsdien alleen maar verder is gegroeid. Ter vergelijking: volgens schattingen van onderzoekers was dit in 1990 dagelijks zo’n 5 tot 7 gigabyte. Nogal een verschil!
Ik vind het dan ook geen overbodige luxe om kinderen te leren hoe ze uit dat hoofd kunnen komen, hoe ze bewust kunnen ontspannen, steviger kunnen staan wanneer het moeilijk is of als het allemaal teveel wordt, wat goede manieren zijn om met angst, spanning of boosheid om te gaan, en ga zo maar door. En ik weet ook dat er veel ouders, juffen, meesters en anderen zijn die hier al heel veel in doen. Maar alle beetjes helpen.
Stuiter Stil is geen gewoon kinderboek. Het is ook geen zelfhulpboek en al zeker geen vervanging van therapie of medische hulp. Wat het wél is? Een goed begin. Een kennismaking met verschillende technieken die kinderen kunnen helpen om zichzelf gemakkelijker door het leven te leren dragen. Manieren om de balans te herstellen tussen lichaam en geest, rust te creëren en zelfvertrouwen te vergroten. Om overeind te blijven in deze wereld vol prikkels.
Stuiter Stil is bovenal een ‘samen-doen-boek’: dat houdt in dat kinderen de oefeningen in het begin samen doen met een volwassene. Dat kunnen ouders zijn, maar ook leerkrachten, kinderopvang, opa en oma of de coach van de sportvereniging. Kinderen leren zichzelf door de oefeningen beter kennen, maar ook jij als volwassene krijgt inzichten in de binnenwereld van een kind. Zo bouw je samen aan een schatkist vol handvatten, die je kind een leven lang mee kan nemen. Die schatkist heet in Stuiter Stil een Kiekerkist, maar daarover in een ander blog meer…
En heb je wel geregeld de tijd om lekker de natuur in te gaan? Neem Stuiter Stil dan vooral mee naar buiten. Veel oefeningen kunnen prima gedaan worden tijdens een rondje struinen en dat is dubbele winst!
PS Stuiter Stil verschijnt naar verwachting op 1 augustus 2025. Tot die tijd zal ik via dit blog meer vertellen over het boek en hier en daar een inkijkje geven in de oefeningen.
(Afbeelding: eigen foto, door AI omgezet in deze tekening)